Dzieci 6 letnie w czasie swojego pobytu w przedszkolu zaczynają zapisywać czyste karty w swoich głowach. Ich umysł rozwija się, stopniowo nabywają kompetencji, które sprawią, że w wieku 6 lub 7 lat idą do szkoły i są w większości gotowe do podjęcia nowych wyzwań. Pewien zasób wiedzy, pojęć, wyobrażeń umożliwia im określenie wstępnego stosunku do szkoły. Obraz szkoły, wyobrażenia o przyszłych obowiązkach oraz zmiana statusu – przedszkolaka na ucznia kl. I – często jest zabarwiona emocjonalnie. Dzieci w tym okresie swego życia są chłonne wiedzy i nowych wrażeń, chcą zaspakajać swoje potrzeby poznawcze.
Rodzice i nauczyciele powinni w tym im pomagać.
Dzieci rozpoczynające naukę w szkole muszą zdobyć umiejętność przyjmowania roli odbiorcy informacji przekazywanych przez nauczyciela, a kierowanych do całej klasy. Z jednej strony dziecko jest indywidualnym podmiotem, a z drugiej jest jednym z uczniów. Zdobycie tej umiejętności wymaga przede wszystkim intensywnej aktywności dziecka. Zadaniem dorosłych (rodziców, nauczycieli) jest troska o to, by zdobyte dotychczas doświadczenia pomagały dzieciom w nabywaniu tej umiejętności.
Grupa rówieśnicza odgrywa niewątpliwie szczególną rolę w przyswajaniu przez dzieci norm społecznych dot. funkcjonowania w układach wzajemnej zależności np. komunikowanie się, okazywanie i doświadczanie przyjaźni, empatii, podporządkowania się oraz kierowania innymi.
Dzieci należy przyzwyczajać do obcowania z rówieśnikami, do wspólnych zabaw z nimi, do umiejętności przegrywania, uczyć sztuki kompromisu.
Dzieci wstępujące do szkoły przynoszą ze sobą ogólne nastawienie do szkoły, do jej wymagań i pracy. Jeśli uprzednio było straszone, lub słyszało jak dorośli źle wypowiadają się na temat szkoły, lekceważą tę instytucję oraz uczących w niej nauczycieli, to trudno będzie wytworzyć chęć, właściwą motywację uczenia się u dziecka.
Dziecko jest dojrzałe emocjonalnie wówczas, gdy cechuje go pewna równowaga psychiczna. Dzieci niedojrzałe z byle powodu wybuchają płaczem, złoszczą się, często popadają w konflikty z rówieśnikami i rodzicami. Mogą też być drażliwe, agresywne, niecierpliwe, zahamowane, niepewne i lękliwe.
No i zaczyna się pierwszy i kolejne dni w szkole. Rodzice zaopatrzyli swoje pociechy w podręczniki, zeszyty, piękne, kolorowe przybory, plecaki, ubranka. Uwaga rodziców zwrócona jest w stronę czynności zewnętrznych. Niestety, często brakuje czasu na rozmowę z dzieckiem o jego samopoczuciu i nastawieniu do szkoły. Istotna bardzo jest atmosfera panująca domu rodzinnym dziecka. Powinna być przyjazna, spokojna, pełna troski i miłości. Wszystko to ma ogromny wpływ na prawidłowy rozwój dzieci, na ich chęci i motywację do nauki.
Podsumowując:
¾ należy mieć na uwadze współpracę w zakresie rodzice – nauczyciele
¾ starać się tak organizować życie dziecka, aby sprzyjało ono ciągłemu zdobywaniu wiedzy i umiejętności, osiąganiu powodzenia – częste chwalenie
¾ godne uwagi jest również to, aby zwiększać dzieciom swobodę (rozumną), zwiększać samodzielność, uczyć odpowiedzialności
¾ starać się, aby odrabiało lekcje mniej więcej o tej samej porze, w stałym, do tego przeznaczonym miejscu, w dobrej atmosferze,
¾ zadbać, by o stałej godzinie kładły się spać
¾ nie odrabiać lekcji za dzieci „bo będzie szybciej”, ale starać się naprowadzać na dobre rozwiązania
¾ cierpliwość i szacunek do dzieci, traktowanie ich problemów poważnie, niewyśmiewanie się i mówienie „Co ty masz za problemy, ja to dopiero mam problem”, ale należy z uwagą wysłuchać, można też opowiedzieć swoją przygodę, śmieszną , z czasów szkolnych. Nie bójmy się przyznać dzieciom do tego, że też czasem mieliśmy problemy
¾ a przede wszystkim należałoby znać możliwości swojego dziecka – jakimi kanałami przyswaja wiedzę (czy jest słuchaczem, wzrokowcem, kinestetykiem)
Klasa IV – to kolejny etap przejściowy na kolejnym etapie edukacji.
Co kl. IV zmienia w życiu dziecka?
Zmian tych jest wiele, począwszy chociażby od tej podstawowej i najprostszej jaką jest konieczność zmiany klasy lekcyjnej, czasem kilka razy w ciągu dnia. Zmienia się też wychowawca. W tok nauki wkraczają przedmiotowcy. Uczniowie nie znają ich sposobu prowadzenia lekcji, nie wiedzą jakie mają wymagania. Muszą starać się, by każdemu z nich pokazać się z dobrej strony i pozyskać ich zaufanie.
Zmiana systemu nauczania – przejście od nauczania zintegrowanego do nauczania przedmiotowego, zmiana podręczników, inna metodyka nauczania, inny system oceniania. Zwiększają się wymagania wobec ucznia, zwiększa się ilość prac domowych. Wszystko to dla niektórych uczniów jest bardzo stresujące i może zmniejszać ich poczucie bezpieczeństwa.
Dodatkowo u uczniów kl. IV obserwuje się tzw. „kryzys kl. IV” polegający na obniżeniu dość znacznym poziomu twórczego myślenia. Dzieci mogą zatem być mniej twórcze, niż na poprzednim etapie edukacyjnym. Zauważa się to w pisaniu opowiadań, układaniu piosenek, pracach plastycznych. Kolejnym ważnym czynnikiem jest walka o adaptację w grupie rówieśniczej. Odrzucenie dziecka przez rówieśników obniża jego samoocenę i hamuje rozwój społeczny. Trzeba rozmawiać z dzieckiem o tym, o problemach, które go nurtują, pomagać je rozwiązywać.
Ale rozpoczęcie nowego etapu nie zawsze musi kojarzyć się z samymi obowiązkami. Można go też potraktować jako pewną szansę życiową, bo dzieci rozpoczynają pracę z tzw. „czystym kontem”. Mają szansę na to by pozytywnie zaistnieć, wykazać się wiedzą z niektórych przedmiotów, może jakąś pasją.
Jak rodzice mogą pomóc dzieciom przetrwać „próg kl. IV”?
¾ przede wszystkim powinni utrzymywać kontakt z wychowawcą, a w razie potrzeby z innymi nauczycielami (nie musi być osobisty, e-mail, telefon)
¾ rodzice powinni poznać dobrze wymagania programowe z poszczególnych przedmiotów, aby mieć ogólną orientację w tym, czego ich dziecko będzie się uczyć. Poznać kryteria oceniania
¾ prowadzić z dzieckiem częste rozmowy na temat klasy i nauki
¾ na bieżąco kontrolować oceny
¾ zachęcać do systematycznego uczenia się, pilnować, pomagać, odpytywać, sprawdzać, wdrażać do wysiłku umysłowego
¾ interesować się pozycją dziecka w grupie rówieśniczej
¾ umożliwić spotkanie z rówieśnikami na terenie domu (jest to świetny moment na obserwację i ewentualną weryfikację kolegów)
¾ zachęcać do utrzymywania przyjaźni
¾ wyzbyć się nadmiernego krytycyzmu wobec dziecka ale też jego gloryfikowania
Opracowanie: Elżbieta Kasprzyszak - dyrektor poradni